TÜİK AÇIKLADI: Pandemide zenginle fakir arasındaki uçurum büyüdü

Pandemi yılı olan 2020’de Türkiye’de nüfusun en zengin yüzde 20’lik kesiminin toplam gelirden aldığı pay 1,2 puan artarak yüzde 47,5’e yükselirken, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun aldığı pay 0,3 puan azalarak yüzde 5,9’a düştü. Gelirden en fazla pay alan yüzde 10’luk kesimin geliri, en yoksul yüzde 10’luk kesimin gelirinin 14,6 katına ulaştı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2020 yılı ‘gelir ve yaşam koşulları araştırması’ sonuçlarını açıkladı.

Buna göre, en yüksek eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 1,2 puan artarak yüzde 47,5’e yükselirken, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun aldığı pay 0,3 puan azalarak yüzde 5,9’a düştü.

GİNİ KATSAYISI ARTTI

Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, bire yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade ediyor.

En son yapılan araştırma sonuçlarına göre Gini katsayısı bir önceki yıla göre 0,015 puan artış ile 0,410 olarak tahmin edildi.

Toplumun gelirden en fazla pay alan yüzde 20’sinin elde ettiği gelirin en az pay alan yüzde 20’sinin elde ettiği gelire oranı şeklinde hesaplanan P80/P20 oranı 7,4’den 8,0’a, gelirden en fazla pay alan yüzde 10’unun elde ettiği gelirin en az pay alan yüzde 10’unun elde ettiği gelire oranı şeklinde hesaplanan P90/P10 oranı ise 13,0’dan 14,6’ya yükseldi.

Türkiye’de yıllık ortalama hane halkı kullanılabilir geliri yüzde 15,8 artarak 2020 yılı anket sonuçlarına göre 69.349 TL oldu.

Türkiye’de yıllık ortalama eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert geliri bir önceki yıla göre yüzde 17,2 artarak 28.522 TL’den 33.428 TL’ye yükseldi.

Yıllık ortalama eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, geçen yıla göre 5.450 TL artarak 42.712 TL ile tek kişilik hane halklarının oldu. Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarının yıllık ortalama eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert geliri 38.141 TL iken tek çekirdek aileden oluşan hane halklarında bu değer 34.577 oldu. En düşük yıllık ortalama eşdeğer kullanılabilir hane halkı fert gelirine sahip hane halkı tipi ise 25.889 TL ile en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hane halkları oldu.

EN YÜKSEK PAY MAAŞ VE ÜCRET GELİRİNDE

Toplam gelir içerisinde en yüksek payı, yüzde 47,1 ile bir önceki yıla göre 0,4 puan artan maaş ve ücret geliri aldı. İkinci sırayı yüzde 21,8 ile önceki yıla göre 0,1 puanlık azalış gösteren sosyal transfer geliri alırken üçüncü sırayı yüzde 17,7 ile 2019 yılı anket sonuçları ile aynı paya sahip müteşebbis geliri oluşturdu.

Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı 2019 yılı anket sonuçlarına göre 1,7 puan azalarak yüzde 20,9 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı 0,1 puan azalarak yüzde 91,7 olarak gerçekleşti.

EN YÜKSEK GELİR ÜNİVERSİTE MEZUNLARINDA

Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 63.085 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 41.855 TL, lise altı eğitimlilerde 32.838 TL, bir okul bitirmeyenlerde 22.936 TL ve okur-yazar olmayan fertlerde 16.785 TL olarak hesaplandı.

Geçen yıla göre yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış yüzde 25,5 ile bir okul bitirmeyen en düşük artış ise %18,8 ile okur-yazar olmayan fertlerde oldu.

Esas iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelirin 46 bin 034 TL ile hizmet sektöründe, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 25 bin 263 TL ile tarım sektöründe olduğu görüldü. Bir önceki yıla göre; yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış yüzde 31,0 ile inşaat sektöründe gözlenirken, bunu yüzde 26,1 ile sanayi sektörü izledi. Diğer taraftan hizmet sektöründe yüzde 23,9, tarım sektöründe ise yüzde 15,8 artış gözlendi.

İŞVERENLERİN GELİRİ YÜKSEK

Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla işverenlerde 125 bin 698 TL, ücretli maaşlılarda 42 bin 006 TL, kendi hesabına çalışanlarda 33 bin 207 TL ve yevmiyelilerde 17 bin 577 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla göre en yüksek artış yüzde 31,6 ile işverenlerde en düşük artış ise yüzde 19,0 ile yevmiyelilerde oldu.

YOKSULLUK ORANI ARTTI

Toplumun genel düzeyine göre belli bir sınırın altında gelire sahip olan bireyler göreli anlamda yoksul sayılmaktadır. Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı 2020 yılında 0,6 puan artarak yüzde 15,0 oldu. Medyan gelirin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre yoksulluk oranı ise son yılda 0,6 puan artarak yüzde 21,9 olarak gerçekleşti.

Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 40’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,6 puanlık artış ile yüzde 8,9 olarak gerçekleşti. Medyan gelirin yüzde 70’i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre ise yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,5 puanlık artış ile yüzde 29,0 oldu.

Hane halkı tipine göre eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarında yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,3 puan artarak yüzde 9,5, tek kişilik hane halklarında bu oran 1,7 puan artarak yüzde 10,9 oldu.

En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hane halklarının yoksulluk oranının 0,2 puan artarak yüzde 18,4, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının yoksulluk oranının ise 0,7 puan artarak yüzde 14,5 olduğu görüldü.

ÜNİVERSİTE MEZUNLARININ YÜZDE 3,2’Sİ YOKSUL

Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına göre; okur-yazar olmayan fertlerin yüzde 26,7’si, bir okul bitirmeyenlerin yüzde 25,7’si yoksul iken, bu oran lise altı eğitimlilerde yüzde 14,0, lise ve dengi okul mezunlarında ise yüzde 8,3 oldu. Yükseköğretim mezunları ise yüzde 3,2 ile en düşük yoksulluk oranının gözlendiği grup oldu.

MADDİ YOKSUNLUK ORANI YÜZDE 27,4

Finansal sıkıntıda olma durumunu ifade eden maddi yoksunluk; çamaşır makinesi, renkli televizyon, telefon ve otomobil sahipliği ile ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme ve evin ısınma ihtiyacını karşılayabilme durumu ile ilgili hane halklarının algılarını yansıtıyor.

Yukarıda belirtilen dokuz maddenin en az dördünü karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan ciddi maddi yoksunluk oranı 2019 yılında yüzde 26,3 iken 2020 yılı anket sonuçlarında 1,1 puan artarak yüzde 27,4 olarak gerçekleşti.

Dört yıllık panel veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsıyor. Buna göre, 2020 yılı anket sonuçlarında sürekli yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 1,0 puan artarak yüzde 13,7 oldu.