ASM’LER KAPANMA TEHLİKESİYLE KARŞI KARŞIYA: ASM’ler zorda, halk sağlığı tehlikede

.

Artan enflasyon sağlığı da vurdu. Giderlerini karşılayamayan aile hekimleri çareyi ASM’lerden ayrılmakta buluyor. İstanbul iki ASM fiilen kapanırken hekimler uyarıyor: “Böyle giderse çok ASM kapanır.”

Türkiye’de sağlıkta dönüşüm programı ile birlikte hızla ticarileşen sağlık sistemi alarm veriyor. Birinci basamak, koruyucu sağlık hizmeti veren aile sağlığı merkezleri (ASM) artık kiralarını ve giderlerini karşılayamaz duruma geldi.

Artan enflasyonla birlikte ASM’lerin giderleri Sağlık Bakanlığı tarafından ödenen cari gider ödemelerini geçiyor. Kiralarını bile karşılayamayacak duruma gelen aile hekimleri çareyi ASM’lerden ayrılıyor.

İstanbul’un Üsküdar ilçesinde; Üsküdar Burhaniye ASM ve Üsküdar 20 No’lu ASM kiralarını karşılayamadıkları için fiili olarak kapanıyor.

Kamu hizmeti veren ASM’lerin kamu binalarında hizmet vermesini ve tüm giderlerinin Sağlık Bakanlığı tarafından karşılanması gerektiğine dikkat çeken aile hekimleri uyarıyor: “Böyle giderse bu kapanan ASM’ler ne ilk ne de son olacak. ASM’ler kapandıkça salgın hastalık riski de büyüyecek.”

ASM BİNALARI ŞAHISLARA AİT

Türk Tabipler Birliği (TTB) Aile Hekimleri Kolu (AHEK) Başkanı Dr. Emrah Kırımlı, kapanan ASM’ler, aile hekimlerinin ayakta tutmakta zorlandıklarını söyledi.

İstanbul’da ASM’lerin üçte birinin, Antalya’da neredeyse yarısının, ülke genelinde ise neredeyse beşte birinin özel şahıslardan kiralandığı bilgisini paylaşan Kırımlı, “Kiralar neredeyse yüzde 300’lere varan oranlarda zamlandı. ASM’lere geçiş sürecinde belediyeler bina vererek yardımcı oluyordu veya bağışlanan binalar oluyordu ama daha sonra Bakanlık buraları üzerine alarak aile hekimlerinden kira almaya başladı” dedi.

‘BAKANLIK KİRALARA YÜZDE 80 ZAM YAPTI’

ASM’ler için Sağlık Bakanlığı tarafından verilen cari gider ödemelerinin memur zammı oranında arttığını ancak gerçek enflasyonun ve ASM giderlerinin bu zammın katbekat üstünde olduğuna dikkati çeken Kırımlı, “Bu cari gider bütçesiyle temizlik personeli, tıbbi sekreter gibi çalışanların maaşlarını; kirayı, faturaları, sürekli zamlanan tıbbi malzemeleri karşılamaya çalışıyoruz” dedi.

Kendisi de aile hekimi olan Kırımlı, Sağlık Bakanlığına bağışlanan ve ASM’lerin kullandığı mülklerde ise Bakanlığın hem bu mülklerden kira aldığını hem de kira zammı sınırı yüzde 25 olarak belirlenmiş olmasına rağmen Bakanlığın kiralara yüzde 60-80 zam yaptığını söyledi.

‘SALGIN HASTALIKLAR BAŞLIYOR’

-Emrah Kırımlı | Fotoğraf: İstanbul Tabip Odası-

Kırımlı, ülke genelinde ASM’lerde yüzde 10 oranında doktor boşluğu, yani hasta bakamayan ASM, yüzde 20 oranında da hemşire, yani eksik hizmet veren ASM boşluğu olduğunu söyledi.

Cari gider ödemesi giderlerini karşılayamayan ASM’lerin örneğin temizlik personeli çıkardığını belirten Kırımlı “Bazı aile hekimleri bu sorunlarla uğraşmamak için ya ayrılıyorlar ya da ilçe sağlığa geçiyorlar.

Zaten yeni zamla da ASM dışındaki doktorlar sekiz bin lira fazla alıyor. Yaşı genç olan doktorlar TUS’a hazırlanıyor, mezun sayısından fazla TUS kontenjanı var artık. Böylece boşalıyor ASM’ler.

Birinci basamak sağlık hizmetlerinin, koruyucu hizmetlerin aksamasıyla beraber yıllar sonra kızamık vakaları, kuduz vakaları duymaya başlıyoruz. Siz senelerdir hiç kuduzdan ölen birini duydunuz mu? Bu sene iki kişi öldü Türkiye’de kuduzdan, ülke kızamıktan kırılıyor” ifadelerini kullandı.

‘BU DURUM ÖZEL HASTANELERİ BESLİYOR’

Koruyucu sağlık hizmetleri azaldıkça daha komplike hastalıkların ortaya çıktığına dikkati çeken Kırımlı “Devlet hastanelerinde de randevu yok, insanlar özel hastanelere gitmek ve binlerce lira harcamak zorunda kalıyor. Bizim de özel hastanesi olan bir bakanımız var” dedi. 

‘KURTARILAMAYAN’ 2 ASM ÖRNEĞİ

Antalya’da bir ASM’nin 6 bin TL olan kirasının 20 bin TL’ye çıkarılmak istendiğini, ASM’ye tahliye kararı geldiğini hatırlatan Emrah Kırmlı “Mahkemeye gidilerek kira 13 bin TL’ye çekildi.

Bu sayede o ASM kapanmaktan ‘kurtarıldı’ bir anlamda” dedi. İstanbul’da ise henüz fiilen kapatılmamış olsa da hekimlerin çabasıyla ‘kurtarılamayan’ iki ASM olduğunu belirten Kırımlı “Bunlardan biri sanal ASM olan Burhaniye ASM diğeri de Üsküdar 20 No’lu ASM.

İki ASM’de de mülk sahibinin kirayı neredeyse üç kat artırmasıyla cari giderin artmasını İl Sağlık Müdürlüğü kabul etmediği için kapanıyorlar. Bu ASM’leri artan giderler ve düşük maaşla artık döndüremeyen doktorlar, işlerinden ayrılıyor.

Bu ASM’ler toplamda üç bine yakın hastaya hizmet verirken artık bunlar başka bir ASM ile birleştirilecek. Fakat diğer ASM’ler de zaten zor durumda oldukları için taşıma işlemine durdurma çıkıyor. Mayıs ayından beri Burhaniye ASM hizmet veremiyor, Üsküdar 20 No’lu ASM’ye ise sürekli İl Sağlık Müdürlüğünden geçici görevli personel atanıyor” dedi. 

BU DURUMDA SAYISIZ ASM VAR

Hekimler bu iki ASM’nin dışında aynı durumda olan sayısız ASM’nin varlığından bahsediyor. E-devletten aile hekimi değiştirme sekmesine girildiğinde pek çok ASM için ‘Geçici görevlendirilen hekim’ ibaresi görülüyor.

Kırımlı, bunların bir kısmının izinde olan doktorlar olduğunu söylüyor. Geri kalanının ise artık ASM’yi kendi cebinden dahi geçindiremeyen, düşük ücretlere çalışan ve işinden ayrılan doktorların yerine atanmış geçici hekimlerle devam eden, yurttaşlara koruyucu sağlık hizmeti vermeye devam edemeyen ASM’ler olduğunu söyledi.

 ‘KORUYUCU SAĞLIK HİZMETİ ZAAFA UĞRUYOR’

-Prof. Dr. Kayıhan PALA Halk Sağlığı Uzmanı-

Meclis komisyonunda aile sağlığı merkezleri ile ilgili düzenlemeye ilişkin konuşan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Bursa Milletvekili Kayıhan Pala, ASM’lerde koruyucu sağlık hizmetinin düzgün verilmesinin önünde çok ciddi engeller olduğunu söyledi.

ASM’lerin hekimler tarafından kiralanması, giderlerinin karşılanmasının İstanbul gibi metropollerde sistemi büyük bir zaafa uğrattığına dikkati çeken Pala “Bir ailedeki 4 kişinin 4’ünün de ayrı hekimden hizmet alabilmesi de aile hekimliği felsefesine aykırıdır” ifadelerini kullanarak bir aile hekiminin bakmakla yükümlü olduğu nüfusun 4 bin kişiye kadar çıkartılmasının ise kabul edilemez olduğunu söyledi.

SES: YARI ŞİRKET MANTIĞI KABUL EDİLEMEZ

-SES Adana Şubesi ASM açıklaması-

Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES), ‘Dönüştürülen’ birinci basamak sağlık hizmetleriyle aile sağlığı merkezlerinin (ASM) adeta birer işletmeye dönüştürüldüğüne dikkat çekerek şu ifadelere yer verildi: “ASM’ler apartmanların, camilerin altlarında yerler kiralanmış sağlıksız ve güvenliksiz ortamlar aile sağlığı merkezlerine dönüştürülmüştür.

Bu sağlıksız binaların ve sağlık sisteminin pandemide cilası döküldü. Deprem döneminde de nasıl enkaz altında kaldığını hep birlikte gördük. Hekimler bu binaların kira, elektrik, su, doğal gaz faturalarını ödemekte zorlanmakta adeta işveren gibi personel çalıştırmak zorunda kalmaktadır.

Tüm bunlar yetmezmiş gibi artan hayat pahalılığı yapılan zamlar nedeniyle bu masraflar için verilen cari harcama ücretleri giderleri karşılamaya yetmemektedir.

Kamusal sağlık hizmetlerinin işletme mantığı içerisinde verilmesini kabul etmemiz mümkün değildir. ASM’ler kamu kurumlarıdır. Kamusal olarak sunulan sağlık hizmetleri de yarı şirket yarı kamu mantığı ile yürütülemez.”BirGün