COVİD-19 AŞISIYLA İLGİLİ MERAK EDİLEN 14 SORU

… Ve aşı sonrası yapılması gerekenler!

Çin aşısı ülkemizde vurulmaya başlandı. Vatandaş aşı konusunda tedirgin. Prof. Dr. Arman salgın hastalıkların ancak aşıyla azaltılabildiğini söyledi. Akıllarda kalanlara şu yanıtları verdi.

Covid-19 aşısıyla ilgili merak edilen 14 soru

1 – Hastalığı fark etmeden bu aşı olunursa ne olur?

Sinovac aşısı inaktif aşı olduğu için geçmiş bilgilerimizden şunu söyleyebiliriz; Covid-19 hastalığına sahip kişi hastalığı belirtisiz atlatıyorsa, aşı olmasının hastalığın hafif geçirilmesine katkısı olabilir. Bunu dışında aşının kişiye herhangi bir kötü etkisi olacağını beklemiyoruz.

2 – Corona atlatıldı ne kadar süre sonra aşı olunabilir?

Hastalığın hemen arkasından aşılanabilir. Antikorların kalıcılığı konusunda ortalama 6 aya kadar bir beklenti var. Gözlemlediğim ise ortalama 3 ay. Hastalığı atlatan kişilerin eğer antikor oluşturup oluşturmadığına baktırma şansları yoksa kabaca 3 ay sonra aşılanmaları uygundur.

3 – Vatandaş aşı olduktan sonra neler yapmalıdır?

Mümkün olduğu kadar günlük yaşam değişiklikleri yapmamak, immun sistemi sağlam tutacak davranış modellerini sürdürmek en doğrusu. Uykumuza dikkat edelim, dengeli beslenelim, protein eksiği olmasın. Temizlik, maske ve mesafe kurallarına aşı döneminde titizlikle uymak gerekiyor.

4 – Aşı olunsa dahi corona olma ihtimali var mıdır?

Aşı olduktan sonra Kovid-19 olmayacağımızın garantisi yok. Coronavirüse yakalanabiliriz. Eğer coronavirüse yakalanırsak, o zaman etrafımıza bulaştırmamız söz konusu olabilir. Aşı enfeksiyonun ağır geçirilmesine karşı çok daha yüksek oranda koruyucu. Ama yüzde 100 değil.

5 – Aşı olunan gün banyo yapılmaması doğru mu?

Aşıdan sonra duş alınmaması, kişi­lerin mantık yolu ile oluşturdukları bir önlem olsa gerek. Aşı sonrasında aşırı sıcak duş almak, sadece lokal reaksi­yon riskini artırabilir. Ancak bunun dışında, “Herhangi bir aşı sonrası duş alınmaz” diye bilimsel bir bilgi yok. Vücuda mikrop girmez.

6 – Corona aşısı ne kadar sürede koruyucudur?

Corona aşısı için bağışıklığın ne kadar süreceği sorusunun yanıtını bilmiyoruz. Şu an henüz izleme ev­resindeyiz. Aşıların faz 3 çalışmasına katılan bireyler uzun süreli izlemde, ayrıca kitle aşılamaları sonrasında daha net sonuçlar elde edilecektir. Sorunun cevabı için süre gerek.

7 – Çin aşısı Sinovac neden Çin’de uygulanmamakta?

Sinovac aşısının dünyadaki ka­bulünü geciktiren en önemli faktör, faz 3 çalışma sonuçlarının tam olarak yayınlanmamış olmasıdır. Çin’de bizdeki gibi büyük salgın yok. 100’lü sayılarla ifade edilecek vaka sayıla­rına ulaştıysa bile, bizim gibi acilen salgını sonlandırmak üzere bir silah gereksiniminde değil.

                      Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dilek Arman

8 – Aşıda vücudumuzu olumsuz etkileyecek madde olur mu?

İnaktif aşılar için bunu söylemek hiç doğru değil. Bu aşıdan başımıza gelecek bir kötü durum yok.  Yeni bir aşı olması nedeniyle öngörülemeyen bazı yan etkiler tabi ki çıkabilir. Dünyadaki her yeni bilimsel tedavi ve uygulama için aynı durum geçerli. Çıkan yeni ilaç için de bu durum söz konusu olabilir.

9 – Metal alerjisi olanlar bu aşıyı olmamalı mı?

Çeşitli metallerle ciltte oluşan reaksiyonlarının “metal alerjisi” olarak tanımlandığını düşünüyorum. Ancak bu aşının kontrendikasyonları (olumsuz durumlara yol açabilecek yan etkileri) arasında metal alerjisi gibi bir tanımlama yer almıyor.

10 – Aktif grip olanlar aşıyı olmalı mı?

Akut ateşli hastalık sırasında hiçbir zaman aşı yapmak istemeyiz. Bu doğru bir uygulama olmaz. Covid-19 aşısı için de akut ateşli hastalık geçirildikten sonra aşı yapılmalı ki immün yanıt iyi olsun.

11 – Aşının yan etkileri var mı hastaneye gidilmeli midir?

İnaktif aşılar özellikle yan etki profili açısından en güvenli aşılardır diyebiliriz. Aşıdan yan etki nedeni ile çekinmeyi gerektirecek bir durum yok. Antikoru pozitif olanlarda (çünkü çalışmalar bunları kapsamadı) nasıl davranacağını bilmiyoruz. Kişilerin aşılar uygulandıktan sonra 30 dakika süre ile gözlemde olması gerekiyor. Hastaneye gitmeyi gerektirecek kadar şiddetli yan etkiler yok.

12 – Gebe ve kemoterapi alanlar bu aşıyı vurulabilirler mi?

“İnaktif aşılar gebe ve ‘immün suprese’ (bağışıklığı baskılanmış) dediğimiz kanserli, kemoterapi alan hastalar veya HIV pozitif olanlar da dahil herkeste güvenle uygulanabilir aşı kategorisindedir. Ancak inaktif coronavirüs aşısı için yapılan çalışmalarda bu gruplar yer almadı. Gebeler ve emziren anneler için aşı konusu şu anda soru işareti. Sağlıkçıysa aşılanabilirler düşüncesindeyim.

13 – Covid-19 aşısı olan birinin virüs bulaştırma ihtimali?

Aslında Kovid-19 aşısı olan kişinin virüsü bulaştırması beklediğimiz bir durum değil. Virüs çünkü solunum yoluyla bulaşıyor. Üst solunum yolundan alınıyor ve alt sonum yoluna ulaşıyor. Oysa biz aşıyı hem inaktive aşı olarak hem de virüsün normal vücuda girdiği yol dışında başka bir yerden (koldan) uyguluyoruz. Dolayısıyla, böyle bir durum olması beklenmiyor. Bulaştıracak bir yer yok.

14 – Grip aşısı olanlar bu aşı için ne kadar beklemeli?

Hepsi inaktif aşı gurubunda, standart bilgilere göre aralarında süre bırakmaya gerek yok. Bu yeni bir aşı olduğu için grip ve zatürre gibi inaktif aşılarla arada 15 gün bırakılması öneriliyor. Eğer kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği gibi canlı aşılar yaptırıldı ise aşılar arasında 1 ay süre bırakılması öneriliyor.

… VE AŞI SONRASI YAPILMASI GEREKENLER!

Sağlık Bakanlığı, coronavirüs aşısı olanların yan etkiler ile karşılaştığında ne yapacaklarını açıkladı. İşte madde madde yapılması gerekenler…

Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulan ve Covid-19 aşısı ile ilgili her türlü detayın yer aldığı “Covid-19 Aşısı Bilgilendirme Platformu” sayfasında, aşılama sonrasında herhangi bir yan etki gözlemlenmesi haline nasıl bir yol izlenileceği anlatıldı.

Sık olarak karşılaşılabilecek durumlar

Aşı sonrasında sık olarak karşılaşılabilecek durumlar ve bu hafif durumlara yönelik destekleyici yaklaşımlara ilişkin şunlar kaydedildi:

Aşı uygulanan bölgede ağrı/şişlik/kızarıklık: Aşı uygulanan kolunuza yüksekte olacak şekilde pozisyon veriniz. Soğuk uygulama yapınız. (Örnek: Soğuk suyla ıslatılmış bir havlunun aşı yapılan bölgeye uygulanması vb. Bu sırada cilde doğrudan buz temas ettirilmesinden kaçınılmalıdır.) Parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılabilir.

Yorgunluk: İstirahat ediniz, yeterli sıvı aldığınızdan emin olunuz.

Hafif ateş, titreme: İstirahat ediniz, yeterli sıvı aldığınızdan emin olunuz, parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanabilirsiniz.

Baş ağrısı: Parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanabilirsiniz.

Kas/eklem ağrısı: İstirahat ediniz, yeterli sıvı aldığınızdan emin olunuz, parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanabilirsiniz.

Kusma, ishal: Bol sıvı takviyesi yapabilirsiniz, beslenmenizi ishal diyetine uygun olarak düzenleyebilirsiniz. Ağızdan sıvı ve gıda alınamayacak kadar kusma olması durumunda sıvı kaybı olabileceğinden sağlık kuruluşuna başvurunuz. Covid-19 aşısı uygulamasından sonra bunların dışında aşıyla ilişkili olabileceği düşünülen bir rahatsızlık hissedilmesi durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. taka