FİYATLAR KONTROLDEN ÇIKTI: Böylesi en son 52 yıl önce olmuştu

.

Kasımda yüzde 21,3 olan yıllık resmi enflasyon, iki ayda iki katın üzerine çıktı ve ocakta yüzde 48,7’ye ulaştı. Doç. Dr. Orhan Karaca, enflasyonda bu kadar hızlı artışın en son 1970 yılında yaşandığına dikkat çekti.

Merkez Bankası’nın (TCMB) faiz indirimleriyle birlikte enflasyonda son 52 yılın en sert artışı oldu.

Kasımda yüzde 21,31 olan yıllık tüketici enflasyonu, aralıkta yüzde 36,08’e, ocakta yüzde 48,69’a fırladı. Nisan 2002’deki yüzde 53’lük oran sonrasındaki 20 yılın zirvesi görülmüştü.

Sadece iki ayda resmi enflasyon, iki katın üzerine çıktı.

TCMB’nin faiz indirimlerine başlaması öncesinde ağustosta enflasyon yüzde 19,25 idi.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Faiz inerse enflasyon da iner” tezinin tam tersi oldu ve faiz indirimlerine paralel olarak önce döviz kurları, sonra da enflasyon patladı.

Yıllık üretici enflasyonu da ocakta yüzde 93,53 ile Mart 1995 sonrasındaki 27 yılın zirvesini gördü.

BÖYLESİ EN SON 1970’TE OLMUŞTU

İktisatçı Doç. Dr. Orhan Karaca’nın incelediği verilere göre, yıllık enflasyonda iki ayda iki kattan fazla artış en son 1970 yılında olmuştu.

Temmuz 1970’te yüzde 2,6 olan yıllık enflasyon ağustosta yüzde 6,5’e, eylülde yüzde 9,2’e yükselmişti.

Bu gelişmede, dolar kurunu 9 TL’den 15 TL’ye yükselten 10 Ağustos 1970’teki devalüasyon kararı etkili olmuştu.

TARİHİN EN KÖTÜ 6. AYLIK ENFLASYONU

Faiz indirimleri sonrasında aylık enflasyonda da Türkiye tarihinin en yüksek oranlarından ikisine imza atıldı.

Yine Doç. Dr. Karaca’nın karşılaştırmasına göre, Ocak 2022, aylık yüzde 11,1’lik tüketici enflasyonu ile Türkiye’de en yüksek aylık enflasyonun gerçekleştiği ilk 10 ay listesine 6. sıradan girdi. Aralık 2021, yüzde13,6’lık aylık enflasyonla bu listeye 4. sıradan girmişti.

Nisan 1994, yüzde 24,7’lik aylık enflasyonla listede birinci sırada bulunuyor. İkinci sırada yüzde 21,5’lik oranla Şubat 1980, üçüncü sırada yüzde 14,2’lik oranla Eylül 1977 bulunuyor.

Aralık 1987 ise listede yüzde 11,2’lik oranla beşinci, Nisan 1979 yüzde 10,7 ile yedinci, Mayıs 1980 yüzde 10,4 ile sekizinci, Nisan 2001 yüzde 10,3 ile dokuzuncu, Ocak 1980 yüzde 10,0 ile listede onuncu sırada.

‘EV YAPIMI KUR ARTIŞI ETKİLİ OLDU’

Karaca, enflasyondaki yükselişin nedenlerini ve bundan sonra olabilecekleri sozcu.com.tr’ye değerlendirdi.

“Enflasyondaki yükselişin temel sebebi geçen yılın son aylarında kurlarda yaşanan patlama. Bunun üzerine bir de dünyada hammadde fiyatlarında yaşanan artış eklendi” diyen Karaca, şöyle devam etti:

“Mesela geçen yıl ocak ayında 55 dolar civarında olan petrol fiyatı bu yılın aynı ayında 85 dolar civarındaydı. Diğer hammadde fiyatlarında da büyük artışlar oldu. Dünyada enflasyonu yükselten temel neden bu.

Türkiye’de bunun üzerine bir de ev yapımı kur artışı eklenince elbette bizde enflasyondaki sıçrama daha da yüksek oldu.”

Kur korumalı mevduat düzenlemesi ve muhtemelen arka kapı müdahalelerinin de etkisiyle kur artışının durduğunu ancak önceki artışların fiyatlama davranışlarını bozduğunu belirten Karaca, “Hammadde maliyetlerindeki artışlar da daha tam olarak tüketici fiyatlarına yansımadı. Bu nedenle yıllık enflasyondaki yükseliş daha sürecektir” dedi.

‘YÜZDE 50’NİN ÜZERİNE ÇIKMASI KESİN GİBİ’

“Nereye kadar gider bilemem ama yüzde 50’nin üzerine çıkacağı kesin gibi. Uygulanan politikalarla enflasyonun düşürülebileceğini pek sanmıyorum” ifadelerini kullanan Karaca, geleceğe ilişkin şu değerlendirmede bulundu:

“Eninde sonunda klasik politikalara geri dönülecektir ama bunun zamanlaması siyasi gelişmelere bağlı; bir iktisatçı olarak iktisat bilimi çerçevesinde bunun zamanını öngörmem pek mümkün değil.”