GELİR DAĞILIMI İSTATİSTİKLERİ: Eşitsizlik daha da arttı, toplam gelirin yarısı yüzde 20’lik kesimde!

.

Türkiye’de, en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay yüzde 48,7’ye yükseldi.

Esas iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelir hizmet sektöründe, en düşük yıllık ortalama gelir ise ile tarım sektöründe oldu.

Son yapılan araştırma sonuçlarına göre; en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 0,7 puan artarak yüzde 48,7’ye çıkarken en düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun aldığı pay ise 0,1 puan artarak yüzde 6,1 oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ilişkin “Gelir Dağılımı İstatistikleri” bültenini “düzelterek” yeniden yayımladı.

Açıklamada, hane halkı gelirinin bileşeni olan izafi kiranın eksik hesaplanması dolayısıyla gelir dağılımı ve yoksulluk oranlarıyla ilişkili bazı göstergelerde sapmalar meydana geldiği, bu nedenle düzeltilmiş bültenlerin yeniden yayımlandığı belirtildi.

Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı bir önceki yıla göre 0,005 puan artış ile 0,420 olarak tahmin edildi. Tüm sosyal transferler hariç tutulduğunda Gini katsayısı 0,488, emekli ve dul yetim maaşı dahil diğer tüm sosyal transfer gelirleri hariç tutulduğunda ise 0,431 olarak tahmin edildi.

GİNİ KATSAYISI HAKKINDA

Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, bire yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade ediyor.

Gini katsayısı hesabında hanenin ve fertlerin elde ettiği yıllık gelirlerin toplamından, gelir referans döneminde ödenen vergiler ve diğer hane veya kişilere yapılan düzenli transferler düşüldükten sonra bulunan hanehalkı kullanılabilir geliri kullanılıyor.

Daha önceki yıllarda eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri üzerinden hesaplanan Gini katsayısı; yapılan sosyal transferlerin gelir dağılımı üzerindeki etkisini görmek gerekçesiyle tüm sosyal yardımlar hariç ve emekli ve dul-yetim maaşı dahil diğer tüm sosyal transferler hariç tutularak iki farklı yöntemle de ayrıca hesaplandı.

-Sıralı %20’lik gruplar itibariyle yıllık eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirinin dağılımı (%) , 2014-2023/TÜİK-

Toplumun en yüksek gelir elde eden yüzde 20’sinin elde ettiği payın en düşük gelir elde eden yüzde 20’sinin elde ettiği paya oranı şeklinde hesaplanan P80/P20 oranı 7,9 ile aynı düzeyde kaldı, gelirden en fazla pay alan yüzde 10’unun elde ettiği gelirin en az pay alan yüzde 10’unun elde ettiği gelire oranı şeklinde hesaplanan P90/P10 oranı ise 14,2’den 13,8’e düştü.

YILLIK ORTALAMA HANEHALKI KULLANILABİLİR GELİRİ 181 BİN 200 TL OLDU

Türkiye’de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri 2023 yılı anket sonuçlarına göre yüzde 84,1 artarak 181.200 TL oldu. Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri bir önceki yıla göre yüzde 85,3 artarak 48.642 TL’den 90.116 TL’ye yükseldi.

-Yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri ve bir önceki yıla göre değişim 2014-2023/TÜİK-

Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, geçen yıla göre 49.415 TL artarak 111.969 TL ile tek kişilik hanehalklarının oldu.

Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri 106.700 TL iken tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarında bu değer 92.043 TL oldu.

En düşük yıllık ortalama eşdeğer kullanılabilir hanehalkı fert gelirine sahip hanehalkı tipi ise 70.115 TL ile en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalkları oldu.

TOPLAM GELİRDEN EN YÜKSEK PAYI YÜZDE 48,5 İLE MAAŞ VE ÜCRET GELİRİ ALDI

Toplam gelir içerisinde en yüksek payı, yüzde 48,5 ile bir önceki yıla göre 2,3 puan artan maaş ve ücret geliri aldı. İkinci sırayı yüzde 22,1 ile önceki yıla göre 1,1 puan artan müteşebbis geliri alırken üçüncü sırayı yüzde 17,6 ile önceki yıla göre 2,6 puanlık azalış gösteren sosyal transfer geliri oluşturdu.

Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı yüzde 20,5 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı ise yüzde 88,4 olarak gerçekleşti.

-Gelir türlerine göre dağılım ve geçen yıla göre fark 2022, 2023/TÜİK-

En yüksek yıllık ortalama esas iş geliri 157.851 TL ile yükseköğretim mezunlarının oldu

Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 157.851 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 114.374 TL, lise altı eğitimlilerde 89.012 TL, bir okul bitirmeyenlerde 63.425 TL ve okur-yazar olmayan fertlerde 45.637 TL olarak hesaplandı.

Geçen yıla göre yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış yüzde 89,7 ile lise altı eğitimli, en düşük artış ise yüzde 79,6 ile okur-yazar olmayan fertlerde oldu.

-Eğitim durumuna göre yıllık ortalama esas iş gelirler (TL) 2022,2023/TÜİK-

ESAS GELİRLERDE EN DÜŞÜK YILLIK ORTALAMA GELİR TARIM SEKTÖRÜNDE

Esas iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelirin 121.013 TL ile hizmet sektöründe, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 92.632 TL ile tarım sektöründe olduğu görüldü.

Bir önceki yıla göre; yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış yüzde 100,9 ile tarım sektöründe gözlenirken, bunu yüzde 86,7 ile sanayi sektörü izledi. Diğer taraftan hizmet sektöründe yüzde 83,2, inşaat sektöründe ise yüzde 74,3 artış gözlendi.

EN YÜKSEK YILLIK ORTALAMA ESAS İŞ GELİRİ 408.174 TL İLE İŞVERENLERİN

Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla işverenlerde 408.174 TL, kendi hesabına çalışanlarda 115.622 TL, ücretli maaşlılarda 102.821 TL ve yevmiyelilerde 53.334 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla göre en yüksek artış yüzde 108,1 ile yevmiyelilerde, en düşük artış ise yüzde 80,7 ile ücretli maaşlılarda oldu.

-Esas işteki durumlarına göre yıllık ortalama esas iş gelirleri (TL) 2022, 2023/TÜİK-

EN DÜŞÜK GELİR TRB2 (VAN, MUŞ, BİTLİS, HAKKARİ) BÖLGESİNDE GERÇEKLEŞTİ

Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye’de yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri 2023 yılında 90.116 TL iken, İBBS 2. Düzey bölgeleri itibarıyla en yüksek olduğu bölge 124.723 TL ile TR10 (İstanbul) bölgesi oldu.

Bu bölgeyi, 115.758 TL ile TR51 (Ankara) bölgesi ve 107.583 TL ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesi izledi. En düşük yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri ise 41.385 TL ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti.

P80/P20 oranı Türkiye’de 7,9 iken, bu değerin en düşük olduğu İBBS 2. Düzey bölgesi 4,9 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) olurken bu bölgeyi 5,0 ile TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) ve 5,1 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgeleri izledi.

P80/P20 oranının en yüksek olduğu İBBS 2. Düzey bölgeleri ise 8,1 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan), 7,8 ile TR51 (Ankara) oldu.

SON YÜZDE 10’LUK GRUPTA OLANLARIN YÜZDE 67,3’Ü AYNI GELİR GRUBUNDA KALDI

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre sıralı yüzde 10’luk gelir grupları itibarıyla fertlerin bir önceki yıla göre yüzdelik geçişleri incelendiğinde; bir önceki yılda birinci yüzde 10’luk grupta olan fertlerin 2023 yılında yüzde 52,1’inin, son yüzde 10’luk grupta olan fertlerin ise yüzde 67,3’ünün gelir grubu değişmedi.

Ayrıca 2022 yılında birinci yüzde 10’luk grupta olan fertlerin yüzde 26,4’ünün 2023 yılında gelir grubu birden fazla yükseldi. Son yüzde 10’luk grupta olan fertlerin ise yüzde 12,1’inin gelir grubu birden fazla düştü.

-Fertlerin bir önceki yıla göre %10’luk gelir gruplarındaki geçiş oranları (%) 2022, 2023 TÜİK-

Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması panel veriden elde edilen sonuçlara göre 2022 yılında işsiz olan fertlerin yüzde -42,4’ü 2023 yılında çalışmaya başladı.

Faaliyet durumu 2022 yılında çalışan olarak belirlenen fertlerin 2023 yılında yüzde 90,6’sı çalışma hayatına devam etti. Bir önceki yıl işgücüne dahil olmayan fertlerin ise yüzde 10,2’si işgücüne katıldı.BirGün